Xung quanh chúng ta hiện nay tồn tại nhiều vi khuẩn, vi sinh vật, các chất gây độc hại bám trên đồ vật, cơ thể người, trong không khí… Chúng là nguyên nhân gây hỏng thực phẩm cũng như nhiều bệnh trên con người… Chính vì vậy khử khuẩn là biện pháp cần thiết để đảm bảo an toàn cho sức khỏe con người. Hãy cùng Acuonggroup tìm hiểu khử khuẩn là gì? Các phương pháp phổ biến để khử khuẩn hiện nay.
1. Khử khuẩn là gì?
Khử khuẩn (Disinfection) là phương pháp làm sạch và tiêu diệt các vi sinh vật có hại bám trên đồ vật, cơ thể con người hay trong môi trường sống của chúng ta. Phương pháp khử khuẩn có thể tiêu diệt được các vi sinh vật gây hại nhưng không thể tiêu diệt được nha bào của vi khuẩn.
Khử khuẩn là gì?
Khử khuẩn được chia thành 3 mức độ, gồm có:
- Khử khuẩn mức độ cao: Áp dụng cho các trường hợp khử khuẩn các dụng cụ y tế được đưa vào cơ thể con người như ống đèn nội soi thanh quản, ống nội soi khí quản, ống thông dạ dày… Cách thức hay được làm nhất chính là đun sôi các dụng cụ hoặc sử dụng hóa chất khử khuẩn. Phương pháp này tiêu diệt được gần như toàn bộ các vi sinh vật, có thể tiêu diệt bào tử trong một số điều kiện đặc biệt, kiểm soát về thời gian, áp suất, nhiệt độ, độ ẩm.
- Khử khuẩn mức độ trung bình: Áp dụng cho các dụng cụ y tế tiếp xúc bên ngoài với con người (như kéo, nhiệt kế, ống nghe…) hay các dụng cụ sử dụng hàng ngày như bát đĩa, đũa, ly cốc… Ở mức độ trung bình có thể tiêu diệt được M.tuberculosis, vi khuẩn sinh dưỡng, một số loại virus, nấm nhưng không thể tiêu diệt được bào tử vi khuẩn.
- Khử khuẩn mức độ thấp: Áp dụng với trường hợp khử khuẩn các dụng cụ tiếp xúc trực tiếp với các chất thải có nguy cơ lây nhiễm. Mức độ này có thể diệt được các vi khuẩn thông thường, một số virus và nấm; không diệt được bào tử vi khuẩn.
2. Các phương pháp khử khuẩn phổ biến hiện nay
Khử khuẩn đóng vai trò quan trọng, đảm bảo an toàn cho con người. Đặc biệt trong các lĩnh vực liên quan đến sức khỏe thì thực hiện các phương pháp khử khuẩn là giai đoạn không thể bỏ qua. Các phương pháp khử khuẩn ngày càng được phát triển, đem đến hiệu quả tốt hơn, an toàn hơn.
2.1 Khử khuẩn bằng nhiệt sấy nóng
Phương pháp sấy khô sử dụng năng lượng từ nguồn điện hoặc bằng cách đốt than. Nhiệt độ trong buồng sấy sẽ nâng dần lên để đạt đến ngưỡng 180 độ C, thời gian sấy trung bình trong khoảng 15 – 45 phút. Ở nhiệt độ này có thể phân hủy các phân tử hữu cơ nên đạt vô khuẩn tuyệt đối. Tuy nhiên phương pháp này không được ứng dụng cho các dụng cụ làm bằng chất liệu nhựa, cao su hay vải dễ cháy.
Khử khuẩn bằng phương pháp sấy
2.2 Phương pháp Pasteur trong khử khuẩn
Phương pháp Pasteur cũng là phương pháp sử dụng nước nóng để khử khuẩn. Các vật dụng sẽ được cho vào lò hấp chuyên dụng với hệ thống tự động hóa. Hoặc có thể ngâm dụng cụ cần khử khuẩn vào nước nóng trên 75 độ C trong vòng khoảng 30 phút. Để có hiệu quả khử khuẩn tốt nhất thì trước khi ngâm nước nóng cần vệ sinh dụng cụ trước bằng nước và chất tẩy rửa, cùng với đó trong suốt thời gian khử khuẩn dụng cụ phải được ngâm ngập trong nước.
Phương pháp Pasteur không ảnh hưởng đến tính chất của dụng cụ; phương pháp tiến hành đơn giản, thời gian nhanh chóng, chi phí vận hành vừa phải. Bên cạnh đó các nhược điểm của phương pháp này như là dụng cụ sau khi lấy ra cần được làm khô; mức độ hiệu quả khó đánh giá và có thể gây bỏng cho người thực hiện.
2.3 Khử khuẩn bằng phương pháp đun sôi
Đây được coi là phương pháp khử khuẩn thông dụng, được sử dụng trong nhiều trường hợp với cách tiến hành đơn giản. Tuy nhiên các vi khuẩn, nấm, một số loài virus vẫn có thể tồn tại ở nhiệt độ 100 độ C trong vòng vài giờ. Nếu chỉ đun sôi nước ở áp suất khí quyển thì không đạt hiệu quả khử khuẩn tốt. Tuy nhiên trong các trường hợp không có đủ trang thiết bị thì tiến hành đun sôi các dụng cụ sẽ được đun sôi trong nước ở nhiệt độ 100 độ C trong vòng 30 phút. Nếu thêm vào trong nước các hóa chất như NaCl, NaHCO3 hay Natri borax Na2B4O7 theo tỷ lệ 1 lít nước : 10g hóa chất thì có thể đạt nhiệt độ sôi 105 độ C.
Khử khuẩn bằng phương pháp đun sôi
2.4 Khử khuẩn bằng hóa chất
Sử dụng hóa chất để khử khuẩn là phương pháp phổ biến nhất hiện nay. Tùy theo độ nhạy cảm của vi sinh vật thì mức độ hiệu quả cũng khác nhau. Phần lớn các virus hay vi khuẩn rất nhạy cảm với các hóa chất khử khuẩn, nhưng sinh vật đơn bào thì chúng ít nhạy cảm hơn nên khả năng khử khuẩn thấp hơn. Khi sử dụng phương pháp này cần lưu ý:
- Chọn lựa hóa chất phù hợp với đối tượng cần khử khuẩn.
- Không sử dụng hóa chất quá hạn sử dụng
- Pha hóa chất đúng tỷ lệ theo hướng dẫn của nhà sản xuất. Thời gian tiếp xúc cũng như cách phun khử khuẩn cần phải làm theo đúng quy chuẩn. Bởi lẽ nếu hóa chất với nồng độ cao có thể làm hỏng các vật dụng cần khử khuẩn. Còn nếu chưa đạt đủ nồng độ thì hiệu quả khử khuẩn sẽ giảm.
- Nên trang bị các thiết bị chuyên dụng để đánh giá chính xác nồng độ và liều lượng để pha hóa chất khử khuẩn chính xác.
Một số hóa chất dùng để khử khuẩn
2.5 Khử khuẩn bằng đèn chiếu tia cực tím
Khử khuẩn bằng đèn chiếu tia cực tím là phương pháp sử dụng tia cực tím (ultraviolet – UV) để tiêu diệt vi sinh vật. Bước sóng sử dụng thường nằm trong khoảng 250 – 280nm. Phụ thuộc vào từng loài vi sinh vật gây hại, độ dài bước sóng, thời gian chiếu sáng… mà hiệu quả khử khuẩn sẽ khác nhau. Để cho hiệu quả gấp nhiều lần thì nên lắp đèn cực tím tại các ống khí để các tia cực tím phát ra được đều và mạnh mẽ nhất, hạn chế lây nhiễm tối đa.
Phương pháp này thường được sử dụng để làm sạch không khí, có thể ngăn chặn và kiểm soát các vi sinh vật gây bệnh. Đèn chiếu tia cực tím thường được lắp đặt tại phòng sinh thiết, phòng soi phế quản, phòng các bệnh nhân bị lao… Tuy nhiên cần hết sức cẩn thận, tuân theo các hướng dẫn khi sử dụng phương pháp này do ánh sáng tia cực tím có thể gây bỏng da, bỏng mắt, nguy cơ ung thư da, đục thủy tinh thể…
Khử khuẩn bằng tia cực tím
3. Lưu ý khi sử dụng phương pháp khử khuẩn
Để các phương pháp khử khuẩn đạt hiệu quả tốt nhất khi sử dụng thì cần chú ý đến các vấn đề như:
- Lựa chọn phương pháp khử khuẩn phù hợp với từng lĩnh vực sử dụng, các vi sinh vật cần tiêu diệt, chi phí thực hiện.
- Các phương pháp sử dụng không ảnh hưởng đến tính chất vật liệu, dụng cụ.
- Với mỗi phương pháp cần thực hiện theo đúng hướng dẫn của nhà sản xuất.
- Không lạm dụng và sử dụng quá nhiều phương pháp khử khuẩn, tránh ảnh hưởng đến dụng cụ, sức khỏe con người.
Bài viết trên đã giúp mọi người nắm được những thông tin cơ bản về khử khuẩn là gì? các phương pháp khử khuẩn đang được sử dụng phổ biến hiện nay? Nếu có thắc mắc hãy liên hệ với chúng tôi qua số hotline 0826 010 010 hoặc đọc thêm các bài viết trên vietchem.com.vn để được giải đáp tốt nhất.
