Thuật ngữ gốc Axit rất quen thuộc trong bộ môn hóa học cũng như trong các ngành nghiên cứu hóa sinh. Để bạn đọc có cái nhìn sâu rõ hơn về gốc Axit là gì cũng như tính ứng dụng trong đời sống, Acuonggroup sẽ tổng hợp những kiến thức sơ bộ về gốc Axit trong bài viết ngay sau đây!
1. Gốc Axit là gì?
Axit có cấu tạo từ nguyên tử Hydro và gốc Axit với tỷ lệ tùy thuộc vào hóa trị của gốc Axit. Như vậy, gốc Axit là một phần của phân tử Axit sau khi nguyên tử Hydro được tách ra.
Sự tồn tại của gốc Axit có thể thấy ở nhiều môi trường khác nhau. Từ môi trường thí nghiệm với các loại Axit nguyên chất đến môi trường sinh hoạt hàng ngày của con người như thực phẩm, đồ uống,…
Theo các chuyên gia, sự có mặt của gốc Axit trong nước, trong rượu bia, đồ uống có gas, đồ ăn nhiều chất béo… không tốt cho sức khỏe. Nếu sử dụng trong thời gian lâu dài, nguy cơ mắc phải nhiều loại bệnh tật là không thể tránh khỏi.
Hình 1: Gốc axit không tốt cho sức khỏe nếu tồn tại trong thực phẩm
2. Có những loại gốc Axit nào?
Phân loại các gốc Axit góp phần giúp cho việc nghiên cứu các tính chất hóa học cũng như vận dụng những ứng dụng của nhóm gốc Axit được thuận lợi hơn.
2.1. Phân loại gốc Axit theo cấu tạo
Dựa theo cấu tạo, có thể chia gốc Axit thành hai loại:
- Gốc Axit có chứa Hydro: -HSO4, =HPO4, -H2PO4
- Gốc Axit không có chứa Hydro: ☰PO4, – Cl, -NO3, =SO4
2.2. Phân loại theo nguyên tố Oxy trong gốc Axit
Dựa theo sự tồn tại của nguyên tố Oxy trong gốc Axit, ta có thể chia gốc Axit thành hai loại:
- Gốc Axit có Oxy: -NO3, =SO4, ☰PO4
- Gốc Axit không có Oxy: Cl, -Br, -F, -I
Hình 2: Gốc Axit được phân loại theo cấu tạo và nguyên tố oxy trong axit
3. Các gốc Axit có tính chất hóa học ra sao?
Để hiểu rõ gốc Axit là gì cần nắm được tính chất hóa học cơ bản của các loại Axit là làm đổi màu quỳ tím thành đỏ. Đồng thời, phản ứng được với nhiều kim loại, bazơ, oxit bazơ và muối để tạo thành các hợp chất, chất mới.
3.1. Tác dụng với bazơ
Gốc Axit tác dụng với bazơ để tạo ra muối và nước. Phản ứng này còn được gọi là phản ứng trung hòa.
Công thức chung: Axit + Bazơ → Muối + H2O
Ví dụ: Ba(OH)2 + 2HCl → BaCl2+ 2H2O
Hình 3: Gốc Axit phản ứng với bazo tạo ra muối và nước
3.2. Tác dụng với oxit bazơ
Gốc Axit tác dụng với oxit bazơ tạo ra muối và nước.
Công thức chung: Axit + Bazơ → Muối + H2O
Ví dụ:
CuO + 2HCl → CuCl2 + H2O
Na2O + 2HCl → 2NaCl + H2O
3.3. Tác dụng với kim loại
Gốc Axit loãng tác dụng với kim loại đứng sau Hydro trong bảng tuần hoàn hóa học để tạo ra muối và giải phóng Hydro.
Công thức chung: Axit + Kim loại → Muối + H2
Ví dụ: 2Na + 2HCl → 2NaCl + H2
3.4. Tác dụng với muối
Gốc Axit tác dụng với muối, tạo ra sản phẩm là chất kết tủa hoặc khí bay hơi tùy thuộc vào độ mạnh yếu của gốc Axit. Trường hợp thu được chất kết tủa (muối không tan) thì gốc Axit tham gia phản ứng là gốc Axit mạnh. Trường hợp thu được sản phẩm là khí bay hơi và muối tan thì gốc Axit ban đầu là Axit yếu.
Ví dụ:
K2CO3 + 2HCl → 2KCl + H2O + CO2 (khí) (H2CO3 phân hủy ra H2O và CO2)
H2SO4+ BaCl2→ BaSO4 (rắn) + 2HCl
Hình 4: Gốc Axit tác dụng với muối tạo ra tạo khí bay hơi
4. Tính ứng dụng của một số loại gốc Axit cơ bản
Hiểu gốc Axit là gì sẽ giúp chúng ta nhận thấy sự tham gia của Axit vào rất nhiều lĩnh vực khác nhau. Có vai trò không thể thay thế đối với nhiều hoạt động của con người.
4.1. Trong công nghiệp
Sự phát triển đa dạng của nền công nghiệp phụ thuộc không nhỏ vào các loại hóa chất gốc Axit. Bao gồm:
- Nhờ tính ăn mòn, Axit được dùng để làm sạch gỉ sắt, làm các chất tẩy rửa bề mặt trước khi thực hiện hàn.
- Làm chất điện phân trong các loại bình ắc quy và pin xe hơi.
- Dùng để điều chế các hợp chất quan trọng khác như muối, dầu mỏ, Axit.
- Dùng trong công nghiệp luyện kim, điều chế thuốc nổ.
- Dùng để sản xuất các loại chất dẻo công nghiệp.
- Làm chất tẩy trắng cho nhiều loại nguyên liệu khác nhau.
- Sản xuất phân bón…
Hình 5: Gốc Axit được ứng dụng để sản xuất các loại chất dẻo công nghiệp
4.2. Trong ngành thực phẩm
Sự góp mặt của các gốc Axit trong lĩnh vực thực phẩm thể hiện ở các khía cạnh sau:
- Chất tạo màu, giữ màu.
- Chất chống tạo bọt.
- Chất chống vón.
- Chất điều chỉnh độ chua, điều vị.
- Chất chống oxy hóa.
- Chất ổn định.
- Chất chuyển thể sữa, xử lý ngũ cốc.
4.3. Trong ngành y dược
Đối với lĩnh vực y dược, Axit góp phần tạo ra những đột phá nhất định cho sự phát triển của ngành. Đơn cử như thuốc hạ sốt aspirin với thành phần là gốc Axit đã được nghiên cứu, sử dụng và cho thấy hiệu quả từ cuối thế kỷ 19.
4.4. Trong sinh học
Với cơ thể con người, đặc biệt là đối với hệ tiêu hóa, gốc Axit có vai trò cực kỳ quan trọng. Đó là:
- Phá vỡ cấu trúc phức tạp của các phân tử thức ăn, tổng hợp ra protein thiết yếu cho cơ thể, góp phần duy trì và đem lại sự sống cho con người.
- Axit Nucleic tham gia tích cực vào quá trình sản xuất DNA, RNA cũng như quá trình chuyển gen sang thế hệ sua.
- Axit Cacbon giúp duy trì và cân bằng độ PH của cơ thể.
5. Cần cẩn trọng với axit
Để giúp hiểu rõ gốc Axit là gì, chúng ta cần biết rằng các gốc Axit tồn tại trong thế giới của con người với hai mặt song song, giup. Bởi bên cạnh lợi ích thì Axit cũng có thể gây hại không nhỏ cho con người nếu như không biết cách tiếp cận và sử dụng đúng đắn.
Do vậy, khi dùng Axit, hãy tuân thủ các quy tắc an toàn sau:
- Đeo găng tay, khẩu trang, sử dụng kính và các thiết bị bảo hộ khi tiếp xúc.
- Không sử dụng dụng cụ kim loại để lưu trữ Axit. Luôn đậy nắp kín và để hóa chất ở nơi khô ráo.
- Không để chung Axit với các hóa chất khác, tránh tình trạng cháy nổ.
Acuonggroup vừa chia sẻ với các bạn một số kiến thức sơ bộ về gốc Axit là gì cũng như các loại gốc Axit và tính ứng dụng trong đời sống. Nếu có gì thắc mắc về gốc Axit hay các hóa chất khác, hãy liên hệ với Acuonggroup qua số Hotline: 0826 010 010 để được giải đáp cụ thể.
